کیست تخمدان

یکی از شایعترین مشکلاتی که بانوان در طول زندگی با آن مواجه می‌شوند، کیست تخمدان است. کیست‌های تخمدان انواع مختلفی دارند و برخی از آنها با وجود پیش سرطانی بودن ممکن است بی علامت باشند و از همین رو بیشتر افراد از وجود مشکل در تخمدان خود بی‌خبرند. به همین جهت ضروری است ابتدا انواع کیست را به درستی بشناسیم تا بتوان نوع آن را تشخیص داد و بهترین روش درمانی را برگزید. ضروری است در صورت داشتن کیست تخمدان فرد در اسرع وقت برای درمان مناسب به پزشک متخصص مراجعه نماید. عدم درمان به موقع یا هر گونه اقدام خودسرانه عواقب جدی در پی خواهد داشت. عوارض کیست‌های تخمدان، سرطانی شدن کیست و یا در مواردی احتمال پارگی کیست و پیچ خوردگی تخمدان است. مرکز فوق تخصصی ما با همکاری با پزشکان مجرب متخصص و ابزارهای تخصصی آماده ارائه خدمات نوین به مراجعین خود می‌باشد. اگر نیاز به مشاوره در خصوص کیست تخمدان دارید با ما تماس بگیرید.

کیست تخمدان چیست و چگونه بروز می‌کند؟

کیست تخمدان کیسه‌ای پر از مایع است که روی تخمدان ایجاد می‌شود. بروز آن بسیار شایع است و معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند. اکثر کیست‌های تخمدان به طور طبیعی بروز می‌کند و در طی چند ماه بدون نیاز به هیچ درمانی از بین می‌روند. تخمدان‌ها 2 اندام بادامی شکل هستند که بخشی از سیستم تولید مثل زنان را تشکیل می‌دهند و در هر طرف رحم وجود دارند.
تخمدان‌ها 2 عملکرد اصلی دارند:
– تخمک‌گذاری که تقریباً هر 28 روز به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی صورت می‌گیرد
– ترشح هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون که نقش مهمی در تولیدمثل دارند
کیست‌های تخمدان ممکن است به طور همزمان هر دو تخمدان و یا صرفاً یکی از آنها را تحت تأثیر قرار دهد.

انواع مختلف کیست تخمدان کدامند؟

2 نوع اصلی کیست تخمدان عبارتند از:
کیست‌های تخمدان فانکشنال- کیست‌هایی که به عنوان بخشی از سیکل پریودی ایجاد می‌شوند و معمولاً بی‌خطر و کوتاه مدت هستند. این نوع کیست از رایج ترین‌ انواع کیست‌ها محسوب می‌شوند.
کیست‌های تخمدان پاتولوژیک – کیست‌هایی که در نتیجه رشد غیرطبیعی سلول ایجاد می‌شوند. این نوع کیست رواج بسیار کمتری دارد.
گاهی کیست‌های تخمدان می‌توانند ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند آندومتریوز باشند.
اکثریت قریب به اتفاق کیست‌های تخمدان غیرسرطانی (خوش خیم) هستند، اگرچه تعداد کمی سرطانی (بدخیم) هستند. کیست‌های سرطانی در صورت یائسگی فرد بروز بیشتری دارند.

علائم کیست تخمدان کدام است؟

اکثر کیست‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند و به خودی خود از بین می‌روند. با این حال، یک کیست بزرگ تخمدان می‌تواند باعث موارد زیر شود:
– درد لگن – دردی مبهم یا شدید در قسمت پایین شکم
– احساس پری یا سنگینی در شکم
– نفخ شکم
– تکرر ادرار
– درد در حین رابطه جنسی
– دشواری در دفع
– دوره‌های خونریزی شدید، غیرمعمول و یا کم‌تر از حد معمول
– تورم و نفخ شکمی
– مشکل و دشواری در باروری (هرچند کیست تاثیری روی باروری ندارد)
در صورت داشتن علائم زیر فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
– درد ناگهانی، شدید شکمی یا لگنی
– درد همراه با تب یا استفراغ
چنانچه علائمی چون پوست سرد و مرطوب؛ تنفس سریع و پی در پی؛ و سبکی سر یا ضعف دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص کیست تخمدان چگونه صورت می‌گیرد؟

چنانچه پزشک تشخیص دهد که فردی احتمالاً به کیست تخمدان مبتلا باشد، وی برای انجام سونوگرافی به مرکز تخصصی ارجاع می‌دهد تا با استفاده از یک کاوشگر داخل واژن فرد برای وجود یا عدم وجود کیست مورد بررسی قرار گیرد.
چنانچه حین انجام سونوگرافی کیست مشخص شود، ممکن است لازم باشد این آزمایش با تکرار سونوگرافی طی چند هفته مورد بررسی قرار گیرد و یا ممکن است پزشک عمومی فرد را برای بررسی‌های بیشتر و تخصصی‌تر به پزشک متخصص زنان ارجاع دهد.
چناچه نگرانی از بابت سرطانی بودن کیست وجود داشته باشد، پزشک متخصص انجام آزمایش خون را نیز برای یافتن مقادیر زیادی از مواد شیمیایی که می‌توانند نشان‌دهنده سرطان تخمدان باشد، تجویز می‌کند.
اما داشتن مقادیر بالای این مواد شیمیایی لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست، چرا که مقادیر زیاد مواد شیمیایی می‌تواند ناشی از شرایط غیر‌سرطانی از جمله آندومتریوز، عفونت لگن، فیبروم و یا پریود فرد باشد.
آزمایشات احتمالی شامل موارد زیر است:
تست بارداری: مثبت بودن تست بارداری ممکن است نشان دهنده آن باشد که فرد یک کیست جسم زرد دارد.
سونوگرافی لگن: یک مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا (سونوگرافی) را ارسال و دریافت می‌کند تا تصویری از رحم و تخمدان‌های فرد روی صفحه نمایش ایجاد کند. پزشک تصویر را برای تأیید وجود کیست تجزیه و تحلیل می‌کند، و به شناسایی محل آن کمک می‌کند و تعیین می‌کند که کیست جامد، پر از مایع یا مخلوط است.
لاپاراسکوپی: با استفاده از لاپاراسکوپ – ابزاری سبک و باریک که از طریق یک برش کوچک وارد شکم فرد می‌شود – پزشک می‌تواند تخمدان‌ها را مورد بررسی قرار داده و کیست‌های تخمدان را خارج کند. این یک روش جراحی است که نیاز به بیهوشی دارد.
آزمایش خونCA 125 : سطح پروتئین خون به نام آنتی ژن سرطانی 125 (CA 125) اغلب در زنان مبتلا به سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. اگر کیست فرد تا حدی جامد باشد و در معرض خطر بالای سرطان تخمدان باشد، ممکن است پزشک این آزمایش را تجویز کند. همانطور که پیشتر اشاره کردیم افزایش سطح CA 125 می‌تواند در شرایط غیر سرطانی مانند آندومتریوز ، فیبروم رحم و بیماری التهابی لگن نیز رخ دهد.

درمان یا عدم درمان کیست تخمدان

اینکه آیا کیست تخمدان باید درمان شود یا خیر به موارد زیر بستگی دارد:
– اندازه و شکل ظاهری آن
– وجود علائمی خاص
– بودن در دوران یائسگی
در بیشتر موارد، کیست اغلب پس از چند ماه به خودی خود از بین می‌رود. برای تأیید این موضوع ممکن است از سونوگرافی مجدد استفاده شود.
اگر فرد در دوران یائسگی باشد، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان کمی بیشتر خواهد شد. سونوگرافی منظم و آزمایش خون معمولاً در طی یک سال برای تحت نظر داشتن کیست توصیه می‌شود.
در صورت بزرگ بودن کیست، ایجاد علائم یا احتمال سرطانی بودن آن، احتمالاً به درمان جراحی برای از بین بردن کیست‌ها نیاز باشد.

روش‌های درمانی کیست تخمدان کدامند؟

درمان کیست به عواملی چون سن، نوع و اندازه کیست و علائم شخص بستگی دارد. پزشک متخص ممکن است روش‌های زیر را پیشنهاد کند:
– انتظار آگاهانه: در بسیاری از موارد پزشک به بیمار توصیه می‌کند مدتی صبر کرده و مجدداً معاینه شود تا ببیند آیا کیست طی چند ماه از بین می‌رود یا خیر. چنانچه فرد فاقد هر گونه علائمی است و سونوگرافی وی یک کیست ساده، کوچک و پر از مایعات را نشان می‌دهد، صرف نظر از سن فرد این روش یکی از راهکارهای درمانی محسوب می‌شود. احتمالاً پزشک انجام سونوگرافی بعدی لگن را در فواصل زمانی مشخص به فرد توصیه می‌کند تا ببیند آیا اندازه کیست تغییر می‌کند یا خیر.
– دارو: احتمال دارد پزشک برای جلوگیری از عود مجدد کیست تخمدان داروهای ضدبارداری هورمونی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری را تجویز کند. با این حال، قرص‌های جلوگیری از بارداری، کیست موجود را کوچک نمی‌کنند.
– عمل جراحی: ممکن است پزشک متخصص برای برداشتن کیستی که بزرگ است و مشابه کیست فانکشنال نیست، در حال رشد بوده و طی دو یا سه دوره پریودی وجود داشته و یا باعث درد می‌شود، انجام عمل جراحی را تجویز نماید. در خصوص برخی کیست‌ها نیازی به برداشتن تخمدان نیست (سیستکتومی). در موارد دیگر، پزشک ممکن است تخمدان آسیب دیده را برداشته و دیگری را دست نخورده نگه دارد (اووفرکتومی). در صورت سرطانی بودن توده کیستیک، پزشک احتمالاً بیمار را به یک متخصص سرطان زنان ارجاع می‌دهد. ممکن است لازم باشد رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های رحمی بیمار برداشته شود (برداشتن رحم کامل) و احتمالاً شیمی درمانی یا پرتودرمانی نیاز باشد. در صورت ایجاد کیست‌های تخمدان بعد از یائسگی، پزشک متخصص همچنین احتمالاً برای وی انجام جراحی را به شما توصیه می‌کند.

کیست‌های تخمدان و باروری

کیست تخمدان معمولاً مانع بارداری فرد نمی‌شود، اگرچه گاهی بارداری را دشوار می‌سازد. چنانچه برای برداشتن کیست به عمل جراحی احتیاج دارید، جراح تا جای ممکن سعی در حفظ باروری فرد دارد. این کار ممکن است به معنی از بین بردن کیست و سالم نگه ‌داشتن هر دو تخمدان یا صرفاً برداشتن یک تخمدان باشد. در بعضی موارد، ممکن است برای برداشتن هر دو تخمدان انجام جراحی لازم باشد، در چنین شرایطی دیگر تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود. اطمینان حاصل کنید که قبل از عمل با جراح در مورد تأثیرات احتمالی جراحی روی باروری صحبت کنید.

عوامل خطر کیست‌های تخمدان کدامند؟

احتمال خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان با موارد ذیل افزایش می‌یابد:
– مشکلات هورمونی
– بارداری
– ابتلا به آندومتریوز
– عفونت شدید لگن
– سابقه داشتن کیست‌های تخمدان

عوارض داشتن کیست در تخمدان چیست؟

برخی از بانوان به طور معمول به کیست‌هایی که شیوع کمتری دارند یا کیست‌های غیرفانکشنال مبتلا می‌شوند؛ این نوع کیست‌ها عموماٌ در حین معاینه لگن توسط پزشک پیدا می‌شود. توده‌های تخمدان کیستیک که پس از یائسگی در فرد ایجاد می‌شوند ممکن است سرطانی (بدخیم) باشند. به همین دلیل انجام معاینات منظم لگن بسیار حائز اهمیت است.
کیست تخمدان ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشند که بسیار نادر هستند اما غیرمتحمل نمی‌باشند، این عوارض شامل:
– پیچ خوردگی تخمدان: بزرگ شدن غیرمعمول کیست‌های تخمدان می‌توانند باعث حرکت آن شوند و احتمال پیچ خوردن دردناک تخمدان را افزایش می‌دهند. علائم این عارضه می‌تواند شامل شروع ناگهانی درد شدید لگن، حالت تهوع و استفراغ باشد. به علاوه، پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند جریان خون در تخمدان‌ها را کاهش داده و یا متوقف کند.
– پارگی کیست: زمانی که کیست‌های تخمدان دچار پارگی شود، می‌تواند باعث ایجاد درد شدید و خونریزی داخلی گردد. هرچه کیست بزرگتر باشد، خطر پارگی آن افزایش می‌یابد. فعالیت شدید که روی لگن تأثیر می‌گذارد نیز می‌توانند خطر آن را افزایش دهند.

چگونه می‌توان از کیست‌های تخمدان پیشگیری کرد؟

نمی‌توان از بروز کیست‌های تخمدان جلوگیری کرد. با این حال، معاینات معمول زنان و زایمان و معاینات لنگی می‌تواند ایجاد کیست در تخمدان را زود تشخیص دهد. کیست‌های خوش خیم تخمدان سرطانی نمی‌شوند. با این حال، علائم سرطان تخمدان می‌تواند علائم کیست تخمدان را تقلید کند. بنابراین، بسیار حائز اهمیت است که به دکتر متخصص خود مراجعه کرده و از وی برای تشخیص صحیح سرطانی بودن یا غیرسرطانی بودن کمک دریافت کنید. پزشک خود را از علائمی که ممکن است مشکلی را نشان دهند آگاه کنید، علائمی چون:
– تغییرات در چرخه قاعدگی شما
– داشتن درد مداوم لگن
– از دست دادن اشتها
– کاهش وزن بدون دلیل
– احساس پری شکم

به چه علت پزشک متخصص برای زنان یائسه مبتلا به کیست جراحی فوری تجویز می‌کند؟

این به این دلیل است که خطر ابتلا به کیست سرطانی یا سرطان تخمدان پس از دوران یائسگی به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. با این حال، وجود کیست‌های تخمدان، خطر سرطان تخمدان را افزایش نمی‌دهد. چنانچه قطر کیست فرد بیش از 5 سانتی متر باشد، برخی از پزشکان انجام جراحی برای برداشتن آن را تجویز می‌کنند.سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی بسیار شایع در بانوانی است که در سن باروری خود هستند. بانوان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک عموماً درد، پریودهای طولانی مدت یا نامنظم را تجربه می‌کنند و سطح هورمون مردانه‌ی اندروژن در آنها بالا است. در این شرایط احتمال بارداری کاهش می‌یابد و حتی ممکن است ناباروری ایجاد کند. افراد مبتلا به این سندرم دچار مشکلات متابولیکی چون عدم تحمل گلوکز، اختلالات پوستی و جوش خواهند شد. به دلیل شیوع بالای این بیماری حتماً باید تحت نظارت متخصص زنان این مشکل بررسی و تحت درمان قرار گیرد.

سخن پایانی درباره کیست تخمدان

وضعیت کلی زنانی که هنوز یائسه نشده‌اند اما به کیست‌ تخمدان مبتلا هستند، خوش بینانه است. چرا که بیشتر کیست‌ها طی چند ماه به خودی خود از بین می‌روند. با این حال، کیست‌های مکرر تخمدان می‌تواند در زنان یائسه و زنانی که عدم تعادل هورمون دارند، رخ دهد. در صورت عدم درمان، برخی کیست‌ها می‌توانند قدرت باروری فرد را کاهش دهند. این مسئله با بیماری‌هایی چون آندومتریوز و سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط بوده و شایع‌تر است. چنانچه تخمدان‌های شما کیست تولید می‌کنند و از علائم ناشی از آن رنج می‌برید ضروری است برای بررسی‌های بیشتر در اسرع وقت به یک مرکز فوق تخصصی دارای ابزارهای دقیق معاینه مراجعه نماید. مرکز ما آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است.