عادات ماهانه روز‌هایی در طول ماه برای هر خانم یا دختر بالغ است که خونریزی پریودی را تجربه می‌کند. درواقع در طول یک چرخه قاعدگی طبیعی، لایه داخلی رحم زن می‌ریزد. این چرخه بخشی طبیعی از عملکرد سیستم تولید مثل زنان است و بدن را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. در هر سیکل یک تخمک قابل باروری از تخمدان‌های زن آزاد می‌شود که تا ۲۴ ساعت فعال است و اگر در طول این ۲۴ ساعت تخمک فعال بتواند با یک اسپرم سالم برخورد داشته باشد به‌احتمال‌زیاد لقاح انجام شده و بارداری شکل می‌گیرد. تخمک لقاح یافته برای ادامه رشد خود از طریق لوله‌های فالوپ بین تخمدان‌ها و رحم خود را به رحم رسانده و در پوشش آندومتری که در طول چرخه ضخیم شده و برای بارداری آماده شده است، کاشته می‌شود؛ اما درصورتی‌که این پروسه بارداری با موفقیت صورت نگیرد این پوشش ضخیم باید تخریب شود تا دوباره برای سیکل بعدی خودش را آماده کند. پوششی که تخریب می‌شود همراه با خونریزی در طول عادات ماهانه از رحم و واژن خارج خواهد شد که شما آن را به نام پریودی می‌شناسید. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با عادات ماهانه و علائم آن آشنا کنیم.
فهرست مطالب
عادات ماهانه چیست؟
عادات ماهانه یا قاعدگی به معنی ریزش ماهانه مخاط داخلی رحم زن میباشد. عادات ماهانه با اصطلاحات مختلف مانند قاعدگی، دوره قاعدگی، چرخه یا پریود نیز شناخته می‌شود. خون قاعدگی که شامل مقداری خون و مقداری بافت داخل رحمی یا همان پوشش آندومتر است، از طریق دهانه رحم و واژن از بدن خارج می‌شود.
چرخه قاعدگی طبیعی چیست؟
چرخه قاعدگی اصطلاحی است که برای توصیف رویداد‌هایی که از شروع یک پریودی تا شروع پریودی بعدی درحالی‌که هر ماه بدن برای بارداری احتمالی آماده می‌شود در بدن زن اتفاق می‌افتد، مورداستفاده قرار می‌گیرد. متوسط طول چرخه قاعدگی در خانم‌ها ۲۸ روز است؛ اما این عدد می‌تواند در هر فرد کاملاً متفاوت باشد که به شرایط روحی و جسمی شما بستگی دارد. بااین‌حال، طول یک چرخه معمولاً بین ۲۱ روز تا حدود ۳۵ روز متغیر است. این بدین معنی است که اگر طول چرخه قاعدگی شما کمتر از ۲۱ روز و بیشتر از ۳۵ روز است ممکن است یک مسئله جدی وجود داشته باشد و باید این موضوع را با یک متخصص زنان در میان بگذارید تا مشکل را بررسی و علت آن را مشخص کند؛ زیرا طبیعی بودن عادات ماهانه می‌تواند نشانه سلامت شما باشد و وقتی مورد مشکوک این چنینی را بخصوص برای چند دوره پشت سر هم تجربه می‌کنید نیز می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک مشکل باشد که هرچه زودتر پیگیری شود عوارض کمتری برایتان ایجاد خواهد کرد.
مراحل فرایند عادات ماهانه
مراحل چرخه قاعدگی با بالا و پایین شدن برخی مواد شیمیایی در بدن به نام هورمون شروع می‌شوند. غده هیپوفیز در مغز و تخمدان‌ها در دستگاه تناسلی زنان هورمون‌های خاصی را در مقاطع خاصی از چرخه قاعدگی تولید و ترشح می‌کنند که باعث ایجاد واکنش در اندام‌های دستگاه تناسلی به روش‌های مشخص می‌شود. فرایندی که در طول هر چرخه قاعدگی رخ می‌دهد را می‌توان به شکل زیر توصیف کرد:
مرحله عادات ماهانه
این مرحله که معمولاً بین یک روز الی هفت روز طول می‌کشد، زمانی است که اگر بارداری اتفاق نیفتاده باشد، پوشش آندومتری داخل رحم تخریب شده و همراه با درد و خونریزی از رحم و از طریق واژن خارج می‌شود. بیشتر زنان به مدت سه تا پنج روز خونریزی بیشتری را تجربه می‌کنند و پریود‌های بین دو روز تا هفت روز کاملاً طبیعی است؛ اما وقتی چند دوره پشت سر هم پریود نشوید و یا پریود‌های شما بیش از هفت روز طول بکشد می‌تواند نشان‌دهنده یک مسئله خاص باشد که باید هرچه سریع‌تر آن را توسط یک متخصص زنان و زایمان باتجربه و معتمد بررسی نمایید.
مرحله فولیکولار
این مرحله معمولاً از روز‌های ششم تا چهاردهم هر دوره از عادات ماهانه اتفاق می‌افتد. در این مدت، سطح هورمون استروژن افزایش می‌یابد که باعث رشد و ضخیم شدن مجدد پوشش داخلی رحم (آندومتر) می‌شود. علاوه بر این، هورمون دیگری که هورمون تحریک‌کننده فولیکول است، باعث رشد فولیکول‌های تخمدان می‌شود. در روز‌های ۱۰ تا ۱۴ چرخه قاعدگی، یکی از این فولیکول‌های درحال‌توسعه یک تخمک کامل یعنی یک تخمک قابل باروری و سالم را تشکیل می‌دهد.
تخمک‌گذاری
این مرحله تقریباً در روز‌های ۱۴ الی ۱۷ در هر چرخه اتفاق می‌افتد که به طول چرخه شما بستگی دارد؛ اما برای افرادی که به‌طور میانگین طول چرخه قاعدگی ۲۸ روزه دارند، می‌توان با اطمینان بیشتری گفت که تخمک‌گذاری در روز ۱۴ اتفاق می‌افتد. افزایش ناگهانی هورمون دیگر یعنی هورمون لوتئینیزه‌کننده باعث می‌شود تخمدان از طریق فولیکول موردنظر تخمک آماده شده خود را آزاد کند که این رویداد تخمک‌گذاری نامیده می‌شود. این تخمک می‌تواند تا ۲۴ ساعت فعال باشد و ازآنجایی‌که اسپرم می‌تواند حدود ۵ روز در بدن زن زنده بماند، اگر از چند روز قبل تا یک روز بعد از تخمک‌گذاری رابطه بدون محافظت داشته باشید، احتمال بارداری زیاد است.
مرحله لوتئال
این مرحله از روز ۱۵ تا ۲۸ ادامه دارد. پس از خروج تخمک از تخمدان، این تخمک شروع به حرکت از طریق لوله‌های فالوپ به سمت رحم می‌کند. در این فاصله سطح هورمون پروژسترون نیز افزایش پیدا می‌کند تا بدن بتواند پوشش رحم را برای بارداری آماده نماید. اگر تخمک در طول مسیر با یک اسپرم سالم برخورد کند، می‌تواند بارور شود و لقاح انجام می‌شود. سپس برای ادامه باروری و رشد جنین به رحم انتقال پیدا کرده و به دیواره رحم متصل می‌شود. در این زمان اگر تست بارداری انجام شود، مثبت خواهد شد. اگر بارداری رخ ندهد، سطح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و غشای ضخیم رحم در طول دوره عادات ماهانه همراه با خونریزی از بین می‌رود.
عادات ماهانه معمولاً از چه سنی شروع می‌شود؟
عادات ماهانه یا قاعدگی در دختران به‌طور متوسط در سن ۱۲ سالگی شروع می‌شود. بااین‌حال، قاعدگی در دختران از ۸ سالگی تا ۱۶ سالگی ممکن است رخ دهد و نباید در این مورد نگران شوید؛ زیرا ترشح هورمون‌های جنسی در دختران مختلف بسته به شرایط زندگی ازنظر روحی، بلوغ جسمی، تغذیه و… کاملاً متفاوت است. اگر بعد از 16 سالگی هنوز پریودی را تجربه نکرده‌اید باید این موضوع را با متخصص زنان در میان بگذارید تا علت آن مشخص شود. همچنین قاعدگی زنان در دوران یائسگی به اتمام می‌رسد که معمولاً در حدود ۵۱ سالگی رخ می‌دهد، اما می‌تواند تا ۵۵ سالگی نیز طول بکشد. در دوران یائسگی یک زن تولید تخمک و فاز تخمک‌گذاری متوقف می‌شود. وقتی زن وارد دوران یائسگی می‌شود به مدت یک سال کامل پریود نمی‌شود و بعدازآن نیز دیگر پریود نخواهد شد و قدرت باروری ندارد؛ اما در سال‌های نزدیک به یائسگی ممکن است شما تغییرات مختلفی ازجمله از دست دادن برخی پریود‌ها، سنگین شدن بعضی از آن‌ها و… را تجربه کنید که قبلاً آن را تجربه نکرده‌اید.
علائم عادات ماهانه عادی چیست؟
یک پریودی معمولی که کاملاً هم طبیعی باشد می‌تواند یک یا چند علامت زیر را برایتان ایجاد نماید:
- بدخلقی و بی‌حوصلگی
- مشکل خواب
- هوس‌های غذایی
- گرفتگی در ناحیه کمر و پشت و زیر شکم
- نفخ
- حساسیت در سینه‌ها
- آکنه
چه علائمی نیاز به مراجعه به پزشک خواهد داشت؟
همان‌طورکه در قسمت قبل گفتیم برخی علائم ایجاد شده در دوران پریودی و یا قبل از آن کاملاً طبیعی است؛ اما بعضی مواقع شما علائم شدیدتر و ناراحت‌کننده‌ای را تجربه می‌کنید که می‌تواند نشان‌دهنده یک مسئله جدی باشد و باید توسط متخصص زنان مورد ارزیابی قرار بگیرد. به‌طورکلی در صورت به وجود آمدن مسائل زیر برای عادات ماهانه خود حتماً باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر ۱۶ سالگی شما به اتمام رسیده است و هنوز برای اولین بار پریود نشده‌اید.
- اگر پریود شما ناگهان متوقف می‌شود.
- اگر خونریزی شما بیش از ۷ روز طول می‌کشد.
- اگر خونریزی شدیدتر از حد معمول است.
- اگر شما در طول قاعدگی درد شدید و غیرقابل‌تحمل دارید که با مصرف مسکن و یا کیسه آب گرم و سایر روش‌های مراقبت خانگی برطرف نمی‌شود.
- اگر بین پریود‌ها خونریزی و لکه بینی دارید.
- اگر فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید. برای مثال، رابطه جنسی بدون محافظت داشته‌اید و قاعدگی شما حداقل پنج روز به تأخیر افتاده است.
- اگر پریود شما تا سه ماه پس از قطع قرص‌های ضدبارداری هنوز برنگشته است و مطمئن هستید که باردار نیستید.
سخن آخر
عادات ماهانه یک فرایند طبیعی در بدن هر زن بالغی است که حتی نشان‌دهنده سلامت شما میباشد. هرگونه تغییر غیرعادی در پریود شما مانند افزایش خونریزی، طولانی شدن روز‌های پریود، درد زیاد و… می‌تواند علائمی از مسائل جدی‌تر و برخی بیماری‌های زنانه مانند انواع کیست‌ها، فیبروم، تنبلی تخمدان و… باشد که برای پیشگیری از عوارض آن مانند ناباروری باید هرچه سریع‌تر توسط یک متخصص قابل‌اعتماد و باتجربه مورد ارزیابی قرار بگیرد. پزشک با انجام روش‌هایی مانند برخی آزمایشات مثل آزمایش خون، سونوگرافی و… به شما خواهد گفت چه مشکلی پیش آمده است و برای درمان آن اقدام می‌کند. همچنین همه پزشکان توصیه می‌کنند برای آگاهی یافتن از سلامت اندام تولید مثل و جلوگیری از خطرات احتمالی بهتر است همه خانم‌ها با مشورت پزشکشان معاینات دور‌ه‌ای را انجام دهند
