آیا سرطان دهانه رحم واگیردار است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که درواقع ازآنجایی‌که ویروس پاپیلوم انسانی یعنی علت اصلی ایجاد سرطان دهانه رحم واگیردار است، این سرطان نیز از این طریق ممکن است انتقال پیدا کند، اما در اصل خود سرطان دهانه رحم واگیردار نیست. بانوانی که شریک جنسی متعددی دارند و استعمال دخانیات میکنند، بیش از همه در معرض ابتلا به این بیماری نگران‌کننده هستند. مهارت انجام این معاینات و تست‌های لازم برای تشخیص سرطان دهانه رحم بسیار مهم است که از این بابت می‌توانید باخیال راحت به پزشکان کلینیک ما اعتماد کنید. برای پیشگیری از این بیماری بهتر است بانوان هر سه سال یک‌بار آزمایش پاپ اسمیر را انجام دهند. در ادامه مطلب بیشتر با این سرطان و نحوه ایجاد آن آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
آیا سرطان دهانه رحم واگیر است؟
یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان، سرطان دهانه رحم است که نتیجه رشد غیرقابل‌کنترل سلول‌های دهانه رحم است. این بیماری از طریق ویروس پاپیلوم انسانی یا همان اچ پی وی ایجاد میشود. از این ویروس در بدن انسان قریب به 100 نوع شناسایی شده است که 30 نوع از این ویروس می‌تواند سبب ایجاد سرطان رحم و یا سرطان دهانه رحم شود. سرطان دهانه رحم نیز می‌تواند مانند سرطان‌های دیگر تهدیدکننده زندگی باشد. اما در صورت انجام معاینات دوره‌ای زنانه و تست پاپ اسمیر نزد یک متخصص زنان متبحر، این سرطان زودتر تشخیص داده میشود و در صورت تشخیص به موقع براحتی قابل درمان است.
این سؤال ذهن بسیاری از افراد را به خود درگیر کرده است. با توجه به اینکه علت اصلی این بیماری ویروس پاپیلوم انسانی است و این ویروس قابلیت انتقال از فردی به فرد دیگر را دارد، باید گفت که این بیماری واگیر دارد. به‌طورکلی در روابط جنسی باید تمام نکات لازم برای یک رابطه جنسی سالم رعایت شود تا از انتقال این ویروس جلوگیری گردد. بیماری‌های مقاربتی مثل ایدز، سیفلیس و سوزاک از موارد دیگر افزایش احتمال این بیماری هستند که برای جلوگیری از آن‌ها استفاده از کاندوم راه‌حل بسیار مقرون‌به‌صرفه و مناسبی است. ویروس پاپیلوم نمی‌تواند باعث عفونت نواحی که از کاندوم استفاده میشود، گردد.
با این اوصاف علاوه بر واکسینه شدن در برابر ویروس اچ پی وی بهتر است در رابطه جنسی از کاندوم استفاده شود. واکسنی که برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم در روابط جنسی زده میشود، باید پیش از رابطه جنسی باشد. دو واکسن بانام‌های گارداسیل و سرواریکس توانایی مقابله با انواع ویروس‌های پاپیلوم را دارند و از بروز سرطان دهانه رحم در بانوان و سرطان مقعد در آقایان جلوگیری میکنند. بهتر است این واکسن در دو دوز در سنین 11 الی 14 سالگی زده شود. در غیر این صورت توصیه میشود در سنین 25 سال به بعد 3 دوز دریافت گردد.
سرطان دهانه رحم چیست؟
بدون تردید بیشتر افراد جامعه با شنیدن نام سرطان دچار استرس و نگرانی می‌شوند. سرطان دهانه رحم به‌عنوان سومین سرطان شایع دستگاه تناسلی و هشتمین سرطان شایع غیر پوستی در زنان شناخته شده است. در کشورهای توسعه‌یافته در چند سال گذشته ابتلا به این سرطان بسیار کاهش‌یافته است، اما هنوز هم یکی از علت‌های مرگ‌ومیر زنان در این کشورها محسوب میشود. در ابتدا این بیماری نشانه‌ای از خود نشان نمی‌دهد، اما با گسترش آن علائمی خاصی ظاهر می گردد. ۹۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم به عفونت ویروس پاپیلوم انسانی مربوط میشود. سؤالات زیادی از قبیل اینکه آیا سرطان دهانه رحم واگیردار است مطرح هستند که باعث نگرانی‌های بسیاری از افراد جامعه شده است.
همان‌طور که از نام این بیماری مشخص است، محدوده دهانه رحم را درگیر می‌کند. به طور کلی سرطان به معنی رشد غیر طبیعی سلول‌های بخشی از بدن هستند که تا قبل از بروز سرطان در حالت طبیعی و متعادل بوده است. در گذشته برای بیشتر سرطان‌ها درمانی وجود نداشته است. اما امروزه خوشبختانه برای سرطان دهانه رحم درمان‌هایی وجود دارد که اگر به موقع توسط متخصص باتجربه تشخیص داده شود، قابل کنترل و درمان خواهد بود.
سرطان دهانه رحم چگونه آغاز میشود؟
تغییراتی از نوع جهش ژنتیکی در ساختار dna سلول‌های طبیعی دهانه رحم به وجود می‌آید که آغازگر سرطان دهانه رحم میشود. ازآنجاکه dna سلول‌ها نقش ساختاری در عملکرد و فعالیت سلول‌ها را بر عهده دارند، جهش آن ساختار و عملکرد طبیعی سلول‌ها را عوض می‌کند. با ایجاد سرطان، سلول‌ها به‌صورت غیرطبیعی تقسیم می‌شوند و بدون کنترل رشد میکنند. طول عمر سلول‌های بدن ما مشخص است و وقتی می‌میرند، سلول‌های جدیدی تولید می‌شوند تا جای سلول‌های مرده را بگیرند. اما سلول‌های غیرطبیعی نمی‌میرند و به تقسیم شدن ادامه می‌دهند که این خصوصیت باعث رشد سلول‌های بسیار زیادی میشود. این سلول‌ها با این خصوصیات درنهایت تبدیل به یک غده یا تومور می‌شوند و سرطان را ایجاد میکنند.
علت ایجاد سرطان دهانه رحم
بدون شک عوامل متعددی در ایجاد این بیماری تأثیر دارند. عواملی که می‌توانند خطر ایجاد سرطان را افزایش دهند به شرح زیر است:
سیستم ایمنی ضعیف
همواره کسانی که به ویروس اچ آی وی یا ایدز مبتلا شده‌اند، بیش از افراد دیگر در خطر مبتلا شدن به سرطان دهانه رحم هستند. همچنین افرادی که پیوند عضو داشته‌اند و یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف میکنند، باید بیشتر مواظب باشند تا به این بیماری دچار نشوند و حتما باید تست پاپ اسمیر و معاینات دوره‌ای را با یک برنامه مشخص که از متخصص زنان خود می‌گیرند، انجام دهند.
داشتن شرکای جنسی متعدد
ویروس hpv که نوعی ویروس سرطان‌زا است، همواره از طریق تماس جنسی می‌تواند به فرد منتقل شود. زنانی که شرکای جنسی متعددی دارند، اغلب بیش از همه در معرض خطر ابتلا به اچ پی وی هستند که همین مسئله خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.
ویروس زگیل تناسلی
ویروس پاپیلوم انسانی یا همان اچ پی وی باعث عفونت پوست ناحیه تناسلی و مقعد می‌گردد که همین امر سبب ایجاد زگیل تناسلی میشود. بیش از ۱۰۰ نوع ویروس پاپیلوم در بخش‌های مختلف بدن موجود هستند که سی نوع از آن‌ها داخل و اطراف ناحیه تناسلی و مقعد پخش می‌شوند. تنها دو ویروس نوع ششم و یازدهم زگیل تناسلی ایجاد میکنند. هم بانوان و هم آقایان حامل این ویروس می‌توانند منتقل‌کننده آن باشند که از طریق رابطه جنسی منتقل میشود. ویروس زگیل تناسلی می‌تواند باعث ایجاد سرطان دهانه رحم شود.
مصرف دخانیات
مطالعات نشان داده‌اند که احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنانی که سیگار یا قلیان مصرف میکنند ۱۴ برابر بیشتر از سایر افراد است. در بسیاری از موارد که بانوان به این سرطان مبتلا می‌شوند، ثابت شده است که برای مدتی به استعمال دخانیات پرداخته‌اند.
قرص‌های ضدبارداری
قرص‌های ضدبارداری به دلیل درجه اطمینان تأثیرگذاری و قابلیت بازگشت به حالت اولیه از محبوبیت ویژه‌ای برای جلوگیری از بارداری برخوردار هستند. اما در کنار این مزایا این قرص‌ها می‌توانند در ایجاد سرطان دهانه رحم نیز نقش بازی کنند. با مصرف قرص ضدبارداری احتمال ابتلا به سرطان دیواره داخلی رحم و تخمدان‌ها کاهش می‌یابد، اما همین قرص‌ها احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند.
سایر بیماری‌های آمیزشی
بیماری‌های آمیزشی نظیر کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس نیز به‌نوبه خود خطر ایجاد سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند. استفاده از کاندوم حین مقاربت جنسی و حفظ بهداشت فردی راهکار خوبی برای جلوگیری از این بیماری‌ها است.
وضعیت اجتماعی و اقتصادی
با توجه به تحقیقات انجام‌شده میزان ابتلا به سرطان دهانه رحم در مناطق کم‌درآمد به دلیل عدم رعایت بهداشت بخصوص در حین رابطه جنسی، بیش از سایر مناطق است.
علائم شایع سرطان دهانه رحم
در افراد مختلف علائم سرطان دهانه رحم یکسان نیست، اما با توجه به آمار رایج‌ترین علائم سرطان دهانه رحم به شرح زیر است:
- خونریزی غیرطبیعی واژینال
- احساس درد و مشاهده خونریزی در حین مقاربت
- خونریزی واژن در بین دو قاعدگی
- ترشحات بد بوی واژن (البته گاهی این ترشحات تنها نشانه ای از عفونت است که باید توسط متخصص معاینه و درمان شود.)
توجه داشته باشید که بانوانی که فعالیت جنسی ندارند ممکن است دچار سرطان دهانه رحم بشوند، اما علائم فوق را نداشته باشند. همچنین اگر سرطان در مراحل اولیه خود باشد تنها با تست پاپ اسمیر مشخص میشود و ممکن است علائمی از خود نشان ندهد. به همین دلیل اکیدا توصیه می‌کنیم که معاینات دوره ای و تست پاپ اسمیر را طبق یک برنامه مشخص که متخصص زنان به شما می‌گوید، انجام دهید.
تشخیص سرطان دهانه رحم
پزشکان به کمک آزمایش پاپ اسمیر، توانایی تشخیص سلول‌های غیرعادی و به‌صورت بالقوه سرطان‌زا را دارند. برای انجام این آزمایش باید از بافت دهانه رحم نمونه‌برداری شود. با ارسال نمونه به آزمایشگاه، سلول‌های سرطانی و یا سلول‌هایی که در آستانه سرطانی شدن هستند، تشخیص داده می‌شوند. برای جلوگیری از تکثیر این بیماری، به زنان ۲۱ الی ۲۹ ساله توصیه شده تا هر سه سال یک‌بار آزمایشات مربوط به این بیماری را انجام دهند و نتایج را بررسی کنند. این غربالگری با کمک آزمایش پاپ اسمیر انجام میشود. این آزمایش برای زنان ۳۰ الی ۶۵ سال امری الزامی است و باید در بازه‌های زمانی سه‌ساله حتماً به این کار اقدام کنند. در برخی مواقع در دوره زمانی ۵ ساله آزمایشات ترکیبی پاپ اسمیر و اچ پی وی انجام میشود.
آزمایشی مشابه آزمایش پاپ اسمیر با عنوان آزمایش ویروس hpv نیز وجود دارد. در این آزمایش نیز، پزشک به همان شیوه قبلی نمونه‌برداری از سلول‌های دهانه رحم را انجام می‌دهد و تکنسین‌های آزمایشگاه، اقدامات لازم برای تشخیص وجود آثار ژنتیکی hpv را انجام می‌دهند. این محتواهای ژنتیکی که با عنوان نوار HPV از آن‌ها یاد می‌شوند همان DNA و RNA هستند.
در برخی شرایط واکسن حفاظت از اچ پی وی به افراد مشخص زده میشود، اما بااین‌حال باید این افراد نیز به‌صورت منظم غربالگری‌های مربوط به سرطان دهانه رحم را انجام دهند.
هنگام مراجعه به پزشک بهتر است در مورد زمان انجام آزمایش پاپ اسمیر با پزشک خود مشورت کنید. در برخی مواقع افراد به آزمایش‌های بیشتری نیاز پیدا میکنند. زنانی که سیستم ایمنی آن‌ها به دلیل ایدز، پیوند اندام و یا مصرف طولانی‌مدت آستروئید سرکوب شده باشد، باید آزمایشات دیگری نیز بدهند. افراد زیادی با نگرانی برای یافتن پاسخ این سوال که آیا سرطان دهانه رحم واگیر است به پزشک مراجعه می کنند.
آزمایشات تشخیص سرطان دهانه رحم
سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی در این موارد بسیار اهمیت دارد. عوامل خطر و علائم سرطان دهانه رحم در این اطلاعات می‌تواند باشد و به تشخیص پزشک کمک کند. به‌منظور ارزیابی وضعیت سلامت عمومی بیمار یک معاینه کامل بدنی انجام میشود. اگر معاینه بدنی تاکنون انجام‌نشده باشد، معاینه لگن حتماً باید انجام شود. تست پاپ اسمیر که در بالا ذکر شد نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
کولپوسکوپی
اگر علائمی دارید که احتمال سرطان را نشان می‌دهند، یا نتیجه آزمایش پاپ اسمیر شما سلول‌های غیرطبیعی را در بردارد و یا آزمایش ویروس پاپیلوم مثبت است، باید کولپوسکوپی انجام دهید. در این روش پزشک هنگام معاینه با کولپوسکوپ، یک اسپکولوم در واژن جای می‌دهد تا آن را باز نگه دارد. کولپوسکوپ لنزهای بزرگنمایی دارد و خودش در خارج از بدن می‌ماند. این ویژگی به پزشک کمک می‌کند تا سطح دهانه رحم را از نزدیک ببیند. این کار هیچ ایرادی ندارد و حتی بانوان باردار نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. با این‌حال بهتر است مانند آزمایش پاپ اسمیر این کار را در دوره قاعدگی انجام ندهید. محلول ضعیف اسید استیک توسط پزشک بر روی دهانه رحم ریخته میشود تا نواحی غیرطبیعی به‌آسانی دیده شود. اگر ناحیه غیرطبیعی دیده شود تکه کوچکی از آن به‌عنوان نمونه برداشته میشود. مناسب‌ترین روش برای تشخیص حتمی یک منطقه غیرطبیعی یا سرطان، بیوپسی یا نمونه برداری است.
سخن پایانی
اکنون پاسخ پرسش آیا سرطان دهانه رحم واگیردار است؟ را میدانیم ، دومین سرطان شایع بانوان در جهان، سرطان دهانه رحم است که آمار مرگ‌ومیر آن حتی در کشورهای توسعه‌یافته موجب حیرت است. این بیماری به دلیل رشد بی‌رویه سلول‌های دهانه رحم به وجود می‌آید که خوشبختانه روش‌های تشخیص و غربالگری‌های نوینی به وجود آمده تا از بروز تلفات زیاد جلوگیری شود. از علائم این بیماری خونریزی هنگام مقاربت، خونریزی واژن در بین عادات ماهانه و احساس درد در این ناحیه میباشد. مصرف بیش از 7 سال از قرص‌های بارداری یکی از علل ایجاد این بیماری است. اما اگر تحت نظر یک متخصص زنان با تجربه با برنامه‌ای مشخص معاینات دوره‌ای و تست پاپ اسمیر را انجام دهید، این سرطان قبل از گسترش تشخیص داده شده و درمان میشود.
