فرق عفونت قارچی و باکتریایی واژن از تشخیص تا درمان

عفونت قارچی و واژینوز باکتریایی موسوم به عفونت باکتریایی واژن، دو نمونه از پرتکرار‌ترین عفونت‌های واژینال در میان زنان محسوب می‌شوند که ممکن است هر زنی در طول زندگی خود به‌طور مکرر و دلایل گوناگون با آن مواجه شود. باوجود شباهت‌های بسیاری که این دو نوع عفونت با یکدیگر دارند، بیماری‌های کاملاً متفاوتی هستند که با میکرو ارگانیسم‌های کاملاً متفاوت بروز می‌کنند. برخی از عفونت‌های مخمری را می‌توان با داروهای بدون نسخه (OTC) درمان کرد، اما همه موارد واژینوز باکتریال (BV) نیاز به داروی تجویزی دارند. بنابراین برای تشخیص و درمان صحیح آنها باید به بهترین دکتر متخصص عفونت زنان در تهران مراجعه کنید. اژینوز باکتریایی (BV) و عفونت‌های مخمری هر دو اشکال رایج واژینیت هستند که علائم یکسان یا مشابه زیادی دارند، برای درک علل، فرق عفونت قارچی و باکتریایی واژن و درمان این دو، این مقاله را ترتیب دادیم تا آشنایی نسبی از این عفونت‌ها کسب کنید.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر درباره عفونت قارچی و باکتریایی واژن کنون تماس بگیرید

ارتباط با پزشک فوق متخصص زنان در کلینیک فوق تخصصی

تماس و اخذ نوبت ویزیت

اصلی‌ترین تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن در چیست؟

اگر بخواهیم فرق عفونت قارچی و باکتریایی واژن را بیان کنیم باید بگوییم شایع‌ترین عفونت، واژینوز باکتریایی است که در پی تکثیر بیش از حد باکتری‌ها در واژن ایجاد می‌شود. معمولاً این نوع عفونت با علائمی از جمله بوی ماهی، ترشحات سفید مایل به خاکستری رقیق و احساس خارش یا سوزش در ناحیه تناسلی همراه خواهد بود.

این نوع عفونت بواسطه روابط جنسی قابلیت انتقال ندارد، با این حال در میان زنانی که رابطه جنسی دارند، احتمال بروز آن شایع‌تر است. درمان عفونت‌های باکتریایی به کمک آنتی بیوتیک های تجویزی صورت می‌گیرد.

از سوی دیگر، عفونت های قارچی واژن که به کمک نوعی قارچ به نام کاندیدا شیوع پیدا کرده و بنام کاندیدیازیس شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع عفونت قارچی است. بیشترین نوع آن هم کاندیدا آلبیکنس است. علائمی که فرد در پی بروز عفونت‌های مخمری آنها را تجربه می‌کند شامل خارش، سوزش و درد ناحیه واژن و همچنین ترشحات غلیظ سفید رنگ خواهد بود.

در کل باید بگوییم عفونت‌های قارچی آنچنان جدی نیستند و به کمک مصرف داروهای ضدقارچ از جمله کرم‌های بدون نسخه یا داروهای تجویز شده می‌توان این نوع عفونت را کنترل یا درمان کرد.

دو مورد از رایج‌ترین عفونت‌های واژن موسوم به واژینوز باکتریایی و عفونت های قارچی می‌توانند علائم بسیار مشابهی ایجاد کنند با این حال این دو عفونت در پی میکروارگانیسم های مختلف ایجاد می‌شوند. در ادامه به برخی از تفاوت‌های اصلی بین این دو در خصوص علائم، علل پدید آورنده، نحوه تشخیص، ریسک فاکتورها و درمان آنها اشاره شده است.

تفاوت علائم عفونت قارچی و باکتریایی واژن در چیست؟

اگر بخواهیم به تفاوت علائم عفونت قارچی و باکتریایی واژن بپردازیم باید به این نکته اشاره کنیم که عفونت باکتریایی واژن اغلب شامل بوی نامطبوع ماهی، وجود ترشحات رقیق سفید مایل به خاکستری و خارش یا سوزش در اطراف واژن است.

حال آنکه در خصوص علائم عفونت قارچی باید به ترشحات غلیظ و سفیدرنگی اشاره کنیم که بویی ندارد اما می‌تواند عامل خارش و سوزش در اطراف واژن بیمار باشد.

به بیانی دیگر می‌توان گفت گاهی علائم عفونت باکتریایی و قارچی می‌تواند بسیار نزدیک بهم باشد و در صورت عدم مراجعه به پزشک متخصص ممکن است اشتباه گرفته شوند، بااین حال برخی تفاوت های کلیدی میان آنها وجود دارد که به متخصص در تشخیص صحیح بیماری کمک می‌کند. از دیگر تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن، وجود ترشحات با قوام کف‌دار یا کف آلود در صورت ابتلا به عفونت‌های باکتریایی است.

علل پدید آوردنده عفونت قارچی و باکتریایی واژن چیست؟

عفونت باکتریایی واژن به دلیل رشد بی‌رویه باکتری های مضر در واژن بروز می‌کند، حال آنکه عفونت‌های مخمری در پی تکثیر بالای قارچ کاندیدا در واژن ایجاد می‌شود. در پی رشد بیش از حد باکتری‌های مضر واژن، تعادل طبیعی باکتری‌ها در میکروبیوم واژن دچار اختلال می‌شود. انواع باکتری های پدید آورنده عفونت واژینوز باکتریایی شامل گاردنلاواژینالیس ، آتوپوبیوم واژینا  و موبیلونکوس خواهد بود.

 علت دقیق عفونت باکتریایی همچنان ناشناخته است، با این حال احتمال آن وجود دارد که این بیماری در پی انجام فعالیت جنسی، دوش‌های واژینال یا استفاده از برخی محصولات در ناحیه واژن باشد. از سوی دیگر، عفونت های قارچی در اثر بالا رفتن رشد ناگهانی و بیشتر از حد معمول قارچ کاندیدا موجود در واژن ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی از جمله مصرف آنتی بیوتیک‌ها، تغییرات هورمونی، دیابت، بارداری و ضعف سیستم ایمنی عامل پدید آورنده این نوع از عفونت است.

تعیین تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن بواسطه ریسک فاکتورها

بی شک یکی دیگر از راهکارها برای تعیین تفاوت موجود بین عفونت‌های قارچی و باکتریایی واژن ریسک فاکتورهای هر یک از این عفونت‌ها خواهد بود.

• عوامل خطر عفونت های باکتریایی: این عفونت در میان زنانی که به لحاظ جنسی فعال هستند، شایع‌تر است و احتمالاً با استفاده از دوش واژینال یا محصولات معطر در ناحیه واژن بروز پیدا می‌کند. این نوع عفونت از زمره عفونت‌های منتقل‌شده از راه جنسی محسوب نمی‌شود اما داشتن چند شریک جنسی مشترک می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
• عوامل خطر عفونت های قارچی: این نوع از عفونت نیز در پی فعالیت جنسی ایجاد می‌شود، با این حال چنین عفونتی می‌تواند در پی عللی از جمله مصرف آنتی بیوتیک، تغییرات هورمونی و سیستم ایمنی ضعیف بروز می‌کند. از سوی دیگر آن دسته از زنانی که دوران بارداری خود را طی می‌کند، به دیابت مبتلا هستند یا برای پیشگیری از بارداری از داروهای جلوگیری خوراکی استفاده می‌کنند نیز در معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی بیشتری خواهند بود.

تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص عفونت های باکتریایی و قارچی از طریق معاینات فیزیکی و آزمایش هایی که توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود از جمله آزمایش pH واژن، سواب واژینال یا کشت، یا بررسی میکروسکوپی ترشحات واژن قابل تشخیص خواهد بود.

پزشک متخصص ممکن است برای شناسایی تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن، با انجام آزمایش pH واژن، میزان اسیدیته محیط واژن را مورد ارزیابی قرار دهد. در عفونت‌های باکتریایی، میزان pH واژن احتمالاً بسیار بالاتر از میزان طبیعی بوده و بیانگر تغییرات موجود در میکروبیوم واژن است.

حال آنکه در عفونت های قارچی، pH واژن به طور معمول در حد طبیعی خود می‌باشد. به علاوه احتمال آن وجود دارد که برای تشخیص میکروارگانیسم‌های پدیدآورنده عفونت احتمال آن وجود دارد که یک سواب واژینال یا کشت انجام شود.

در برخی موارد، معاینات میکروسکوپی ترشحات احتمالاً برای بررسی علائم عفونت های باکتریایی یا رشد بیش از حد قارچ صورت می‌گیرد.

راهکارهای درمانی عفونت قارچی و باکتریایی واژن چیست؟

بکارگیری درمان‌های صحیح برای انواع عفونت‌های واژینال برای اثربخشی آنها بسیار مهم است، زیرا اتخاذ یک رویکرد درمانی نامناسب علاوه بر تشدید بیماری می تواند دوره درمان را به تعویق بیاندازد.

• آنتی بیوتیک ها در مقابل داروهای ضد قارچ

همانطور که بالا اشاره شد برای درمان واژینوز باکتریایی از داروهای آنتی بیوتیک کمک خواهیم گرفت اما برای درمان عفونت قارچی داروهای ضدقارچ تجویز خواهد شد. رایج ترین آنتی بیوتیک های مورد استفاده برای عفونت‌های باکتریایی، مترونیدازول و کلیندامایسین هستند. این داروها را می توان به صورت خوراکی، شیاف واژینال یا به صورت کرم یا ژل داخل واژنی مصرف کرد.

به عنوان رایج ترین داروهای ضد قارچی مورد استفاده برای عفونت های قارچی واژن می‌توان به فلوکونازول و کرم‌های ضد قارچ موضعی اشاره کرد. این داروها را می‌توان به صورت خوراکی یا موضعی در ناحیه آسیب دیده مصرف نمود.

• طول درمان متفاوت

 واژینوزباکتریایی معمولاً در طول 7 روز درمان می‌شود، با این حال در صورتی که عفونت شدید یا عود کننده باشد، دوره درمان احتمالاً طولانی‌تر خواهد بود.

حال آنکه درمان عفونت‌های قارچی با یک دوز فلوکونازول یا یک دوره‌ی 3 تا 7 روزه کرم ضدقارچ موضعی صورت می‌گیرد. اگر عفونت قارچی شدید یا عود کننده باشد، احتمالاً به یک دوره درمانی طولانی تر نیاز باشد.

• اثربخشی

برای  درمان عفونت‌های باکتریایی و قارچی اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ هر دو کاساز هستند، با این حال موفقیت درمان به احتمال بسیار به شدت عفونت و سایر عوامل فردی بستگی دارد. در برخی موارد، عفونت احتمالاً با تکمیل نخستین دوره درمان کاملاً از بین نرفته و لازم باشد فرد داروهای اضافی بیشتری را استفاده کند.

• اجتناب از عفونت مجدد

برای آنکه مانع بروز مکرر عفونت واژینال در فرد شویم، بهترین راهکار فعلی، شناخت تمامی فاکتورهای زمینه‌ای موثر در ایجاد عفونت‌های واژینال و رسیدگی فوری و مناسب به این عوامل و رفع آنها خواهد بود. برای عفونت باکتریایی، این مسئله شامل اجتناب از بکارگیری دوش واژینال، استفاده از محصولات بدون عطر در ناحیه واژن و داشتن روابط جنسی محافظت شده است.

راهکارهای پیشگیرانه برای عفونت‌های قارچی، شامل: نپوشیدن لباس‌های جذب، پوشیدن لباس زیرنخی و کنترل و درمان هر  بیماری زمینه‌ای است که در ایجاد عفونت موثر هستند.

اگر بخواهیم مختصراً بگوییم، از آنجا که واژینوز باکتریایی و عفونت‌های قارچی به دلایل مختلفی بروز می‌کنند، به همان ترتیب درمان آنها نیز با داروهای مختلفی انجام می‌شوند. پزشک متخصص برای درمان واژینوز باکتریایی به بیمار آنتی‌بیوتیک‌ می‌دهد، حال آنکه برای درمان عفونت‌های قارچی، داروهای ضد قارچ تجویز می‌شود. شناسایی تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن در استفاده از داروی صحیح و تکمیل دوره کامل درمان برای از بین بردن موثر عفونت و جلوگیری از عفونت مجدد بسیار حائز اهمیت است.

روش‌های درمان خانگی عفونت باکتریایی واژن

اگر مشکوک به عفونت باکتریایی واژن هستید، باید برای تشخیص و درمان مناسب به یک متخصص مراجعه کنید. با این حال، در برخی موارد، پزشک ممکن است روش‌های درمان خانگی عفونت باکتریایی واژن را برای تکمیل درمان پزشکی یا به‌عنوان اولین راهکار درمانی عفونت‌های خفیف تجویز کند.

در ادامه به چند درمان خانگی اشاره شده است که احتمالاً در کاهش علائم عفونت باکتریایی نقش اساسی دارند:

• پروبیوتیک‌ها: خوردن غذاهای حاوی پروبیوتیک از جمله ماست یا کفیر یا مصرف مکمل های پروبیوتیک احتمالاً در بازیابی مجدد تعادل باکتری های واژن نقش بسزایی دارد.
• روغن درخت چای: روغن یا اسانس درخت چای به دلیل خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی خود بیشک در کاهش علائم عفونت باکتریایی واژن نقش بسزایی دارد. با این حال، بسیار حائز اهمیت است که روغن درخت چای را پیش از استفاده به عنوان درمان موضعی قدری رقیق کنید.
• سرکه سیب: ریختن 1 تا 2 فنجان سرکه سیب به داخل وان آب گرم یا تشت حاوی آب گرم می‌توانید به کاهش PH واژن و از بین بردن باکتری های بد کمک کنید.
• سیر: سیر به دلیل خاصیت ضد میکروبی خود در کاهش علائم عفونت باکتریایی واژن نقش دارد. از همین رو، می‌توانید از یه سیر به عنوان درمان موضعی استفاده کنید. هرچند استفاده نابجا از هر رویکرد درمان خانگی می‌تواند خود زمینه ساز مشکلات بیشتر باشد.
• آب زغال اخته: نوشیدن آب زغال اخته احتمالا به جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر در دستگاه ادراری کمک می‌کند. چرا که دستگاه ادراری می‌تواند منبع عفونت های باکتریایی واژن باشد.

توجه به این نکته مهم است که درمان خانگی عفونت باکتریایی واژن نباید به عنوان جایگزینی برای درمان پزشکی استفاده شوند. اگر علائم عفونت باکتریایی واژن را تجربه می‌کنید، مهم است که برای تشخیص و درمان مناسب به متخصص مراجعه کنید و از هرگونه خوددرمانی اجتناب نمایید.

آیا مترونیدازول برای عفونت باکتریایی واژن موثر است؟

مترونیدازول آنتی بیوتیکی است که بیشتر برای درمان بیماری‌های باکتریایی از جمله واژینوز باکتریایی اثربخشی دارد. این عفونت باکتریایی زمانی رخ می‌دهد که تعادل باکتری داخل محیط واژن برهم می‌خورد.

این آنتی‌بیوتیک را نه تنها می‌توان به صورت قرص یا کپسول خوراکی مصرف کرد بلکه می‌توان از آن به‌طور موضعی در قالب ژل یا کرم استفاده کرد. برخی از عواملی که می‌توانند تعیین کننده میزان دوز مصرفی و طول درمان باشند، شامل شدت عفونت، سن و سلامت کلی بیمار است.

هنگام مصرف مترونیدازول، رعایت دستورالعمل‌های ارائه شده توسط پزشک یا داروساز بسیار حائزاهمیت است. شما باید دارو را طبق دستور مصرف کنید، حتی اگر علائم شما قبل از تکمیل دوره کامل درمان بهبود پیدا کرد. اگر مصرف دارو را خیلی زود قطع کنید، عفونت ممکن است به طور کامل درمان نشود و مجدد عود کند.

در حالی که مترونیدازول برای عفونت باکتریایی واژن کلا بی‌خطر و موثر است، با این حال عوارض جانبی از جمله تهوع، استفراغ و اسهال برای آن قابل تصور است. به ندرت، می‌توان عوارض جانبی جدی‌تری مانند واکنش‌های آلرژیک یا آسیب عصبی را برای این دارو در نظر گرفت. اگر در حین مصرف مترونیدازول علائم غیرعادی را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

سوالات متداول

1. چه شباهتی میان علائم واژینوز باکتریایی و عفونت های قارچی وجود دارد؟

هر دو نوع این عفونت‌ها می توانند علائمی مانند خارش، سوزش و ترشحات غیر طبیعی واژن ایجاد کنند. با این حال، تفاو‌ های کلیدی در نوع و رنگ ترشح وجود دارد که می‌تواند به تمایز بین این دو حالت کمک کند. عفونت باکتریایی معمولاً باعث ترشح رقیق، خاکستری یا سفید با بوی زننده می‌شود، در حالی که عفونت‌های قارچی به شکل ترشح غلیظ و سفید رنگی هستند که بسیار شبیه پنیر دلمه شده است، بروز خواهد داد.

2. آیا عفونت‌های باکتریایی و قارچی توسط یک نوع میکروارگانیسم ایجاد می‌شوند؟

خیر، واژینوز باکتریایی و عفونت‌های قارچی توسط انواع مختلفی از میکروارگانیسم‌ها ایجاد می‌شود. با تکثیر مکرر و گسترش رشد باکترهای مضر احتمال بروز واژینوز باکتریایی در محیط واژن بیشتر خواهد شد، در حالی‌که بروز عفونت‌های قارچی ناشی از رشد بیش از حد قارچ کاندیدا هستند.

3. آیا واژینوز باکتریایی می‌تواند در اثر فعالیت جنسی ایجاد شود؟

بله، گاهی فعالیت جنسی می‌تواند به ایجاد واژینوز باکتریایی کمک کند، هرچند عفونت باکتریایی از جمله عفونت‌های منتقل‌شده از راه جنسی محسوب نمی‌شوند. داشتن شرکای جنسی متعدد، تجربه رابطه جنسی با شریک جدید، یا عدم استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی می تواند خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی را افزایش دهد.

4. آیا عفونت‌های قارچی می‌تواند ناشی از مصرف آنتی بیوتیک باشد؟

بله، عفونت‌های قارچی گاهی می‌تواند در اثر مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ایجاد شود. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند تعادل طبیعی باکتری‌های واژن را مختل کنند و به قارچ کاندیدا اجازه رشد بیش از حد و ایجاد عفونت را بدهند. عفونت‌های قارچی همچنین می‌تواند توسط عوامل دیگری مانند تغییرات هورمونی، ضعف سیستم ایمنی یا دیابت ایجاد شود.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر درباره عفونت قارچی و باکتریایی واژن کنون تماس بگیرید

ارتباط با پزشک فوق متخصص زنان در کلینیک فوق تخصصی

تماس و اخذ نوبت ویزیت

سخن پایانی

محافظت از محیط میکروبی طبیعی داخل واژن به جلوگیری از عفونت مجدد کمک آن می‌کند. باکتری و عفونت قارچی می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند، اگرچه تفاوت‌های آشکاری از یکدیگر دارند، مسائل مختلفی باعث ایجاد این دو عفونت می‌شود. بنابراین هریک نیازمند درمان‌های متفاوتی هستند. واژینوز باکتریال ناشی از رشد بیش از حد باکتریهای مضر در واژن است، در حالی‌که رشد بیش از حد قارچ کاندیدا باعث عفونت قارچی می‌شود. باکتری باعث ترشحات رقیق با بوی ماهی می‌شود، در حالی‌که عفونت قارچی باعث ترشحات غلیظ و بی‌بو می‌شود. پزشکان معمولاً داروهای آنتی بیوتیکی را برای درمان باکتری‌های واژنی و داروهای ضد قارچی را برای درمان عفونت های قارچی توصیه می‌کنند. همچنین، قرص‌ها، کرم‌ها، پمادها و شیاف‌های بدون نسخه برای درمان عفونت های مخمری خفیف تا متوسط ​​در دسترس هستند

دانستن فرق عفونت قارچی و باکتریایی واژن در جستجوی درمان مناسب بسیار مهم است. اگر مشکوک به عفونت واژن هستید، مهم است که با پزشک متخصص خود برای تشخیص و درمان مناسب مشورت کنید.