نشانه های سرطان دهانه رحم از جمله موضوعاتی است که آگاهی از آن می‌تواند نقشی کلیدی در حفظ سلامتی زنان ایفا کند. این بیماری خاموش در مراحل اولیه ممکن است بدون علامت باشد، اما با پیشرفت، نشانه‌هایی مانند خونریزی‌های غیرعادی، درد لگن و تغییرات در ترشحات ظاهر میشوند. نادیده گرفتن این علائم می‌تواند عواقب خطرناکی مانند گسترش سرطان به سایر بخش‌های بدن و کاهش شانس درمان به‌موقع را به همراه داشته باشد. طبق آمارهای اعلام شده ایران مرتبه 13 ابتلا به همه‌ی سرطان‌های مربوط به زنان را در دنیا به خود اختصاص داده و به گزارش مرکز ثبت شیوع کسنر سرویکس (سرطان دهانه رحم) 1.42% از هزار زن در ایران به این بیماری مبتلا هستند.
تصور کنید تنها با شناخت زودهنگام این علائم، می‌توانید زندگی خود را از یک بحران جدی نجات دهید. در این مقاله، به کمک توصیه‌های علمی و تجربیات دکتر زنان متخصص سرطان رحم، شما را با این نشانه‌ها و اهمیت شناسایی به‌موقع آشنا می‌کنیم. علاوه بر این، روش‌های پیشگیری و درمانی مؤثر نیز معرفی می‌شود تا با آگاهی و اقدام درست، سلامت خود را تضمین کنید.
فهرست مطالب
سرطان دهانه رحم چیست؟
دهانه رحم به قسمتی از بدن زنان گفته می‌شود که در دوران باروری جنین در آن زندگی کرده و رشد می‌کند. این عضو در پایین‌ترین بخش رحم قرار دارد و امکان اتصال واژن به رحم را فراهم می‌کند. سرطان نیز در همین ناحیه اتصال دقیقا زمانی که بافت‌ها این قسمت تغییر می‌کنند، شروع می‌شود. تا به امروز ابتلا به ویروس انسانی اچ‌پی‌وی را عامل اصلی ابتلا به این بیماری معرفی کرده‌اند. در اغلب اوقات بدن زنان توانایی مقاومت در برابر این ویروس را دارد، اما نوع خطرناک این ویروس می‌تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود. برای به حداقل رساندن احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم کافیست آزمایش‌های غربالگری را منظم انجام دهید و زدن واکسن اچ‌پی‌وی را جدی بگیرید. چنانچه به کشیدن سیگار اعتیاد دارید، تعداد بارداری زیادی داشته‌اید، از قرص‌های ضد بارداری برای سال‌های زیادی استفاده کرده‌اید یا مبتلا به ایدز هستید باید نسبت به علائم سرطان دهانه رحم حساس باشید و مرتب تحت نظر پزشک متخصص معاینه شوید.
سرطان دهانه رحم چه نشانه هایی دارد؟
نشانه های سرطان دهانه رحم معمولا در مراحل اولیه ابتلا مخفی هستند، اما به مرور زمان و با گسترش و رشد سلول‌های سرطانی ممکن است فرد در ناحیه لگن احساس درد داشته باشد و یا با خونریزی واژن روربرو شود. عموما سال‌ها زمان لازم است تا بافت‌های این ناحیه تغییر کنند و به بافت‌های سرطانی تبدیل شوند. از سوی دیگر تغییرات ژنتیکی پیش سرطان در بافت‌های گردن سرویکس به ندرت علائم و نشانه‌های واضح و روشنی به همراه دارند. در نتیجه تنها راه تشخیص بافت‌های غیرعادی در این ناحیه انجام منظم تست غربالگری دهانه رحم در هر سال است.
در صورتیکه بافت‌ها و سلول‌های این ناحیه به دلایل ژنتیکی و عوامل خارجی مثل ویروس‌ها دچار تغییر شوند فرد در فاز اول برخی از علائم سرطان دهانه رحم شامل خونریزی از واژن در زمانی که پریود نیست یا بعد از رابطه جنسی و یا پس از یائسگی، خونریزی‌های شدید، طولانی و غیرطبیعی در دوران پریود، احساس درد در حین مقاربت، درد لگن، ترشحات خونی و آبکی واژن که ممکن است همراه با بوی ناخوشایند و مقدار زیاد باشد، را خواهد داشت. در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است علائمی مثل مشکل در دفع ادرار، متورم شدن پاها، نارسایی کلیه، احساس درد در استخوان‌ها، ضعف و خستگی بدون علت و کاهش وزن و عدم تمایل به غذا در فرد نمایان شود.
بنابراین ۱۰ نشانه شایع سرطان رحم (سرطان دهانه رحم) عبارتست از:
- خونریزی غیرعادی رحم – خونریزی بین دوره‌های قاعدگی یا پس از یائسگی.
- درد یا خونریزی پس از رابطه جنسی – تجربه درد یا خونریزی غیرمعمول پس از مقاربت.
- درد لگن – احساس درد یا فشار در ناحیه لگن.
- ترشحات غیرعادی واژن – ترشحات با بوی بد یا خون آلود.
- تغییر در الگوی قاعدگی – خونریزی شدید یا طولانی‌مدت در دوران قاعدگی.
- خستگی مفرط – احساس خستگی و ضعف بدون دلیل مشخص.
- کاهش اشتها و کاهش وزن ناگهانی – کاهش وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت‌های روزانه.
- درد در هنگام ادرار یا اجابت مزاج – احساس درد یا مشکل در دفع ادرار یا مدفوع.
- تورم یا نفخ شکم – احساس نفخ یا افزایش اندازه شکم به‌ویژه پس از یائسگی.
- مشکلات در دستگاه گوارش – از جمله یبوست یا اسهال بدون علت واضح.
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص دقیق ضروری است.
دلایل ابتلا به سرطان دهانه رحم کدامند؟
اگرچه با افزایش آگاهی دادن به زنان در ارتباط با نشانه های سرطان رحم، پیشرفت تکنولوژی و توسعه راه‌های تشخیص این بیماری قابل درمان است، اما توجه به نشانه‌ها و اقدام برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری اهمیت زیادی دارد. با مشاهده و شیوع علائم و انجام آزمایشاتی مثل پاپ اسمیر در سنین مختلف می‌توان به میزان خوبی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد. از سوی دیگر از طریق آشنایی با اصلی‌ترین عامل ایجاد سرطان دهانه رحم یعنی ویروس اچ‌پی‌وی و تقویت سیستم دفاعی بدن در برابر این ویروس می‌توان از این بیماری جلوگیری کرد. با زدن واکسن می‌توانید بدن خود را در برابر انواع مختلف این ویروس بویژه نوع خطرناک آن که به سرطان منجر می‌شود، محافظت کنید.
پس توصیه می‌کنیم با انجام منظم غربالگری‌های گوناگون پیش از مشاهده علائم سرطان دهانه رحم، کوچکترین مشکل یا ناهنجاری را یافته و برای درمان آن اقدام کنید. مهم‌ترین عوامل پُر خطری که با شناخت و دوری از آنها می‌توانید ازابتلا به سرطان گردن جلوگیری کنید عبارتند از اجتناب از استعمال سیگار، رفتارهای جنسی خطرناک مثل ارتباط جنسی با افراد متعدد یا شروع رابطه جنسی در سن پایین، توجه به علائم ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، کمبود ویتامین سی، آ، اسیدفولیک و بتاکارون در رژیم غذایی، مصرف طولانی مدت از قرص‌های ضد بارداری، قرار گرفتن در معرض استروژن زیاد در جنینی و داشتن رابطه جنسی محافظت شده برای جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های نزدیکی مثل سوزاک، سفلیس و کلامیدیا.
انواع و مراحل پیشروی سرطان گردن رحم
برای تشخیص و درمان نشانه‌های دهانه رحم اهمیت زیادی دارد. چنانچه با مشاهده نشانه‌ها به پزشک مراجعه کنید، ممکن است با یکی از انواع این بیماری درگیر باشید. یکی از انواع این بیماری سرطان فلسی یا کارسینوم سلول سنگفرشی است که سلول‌های مسطح و نازکی که بخش خارجی رحم را پوشش می‌دهند و به داخل رحم منتهی میشوند را درگیر می‌کند. این مورد رایج‌ترنوع بوده و تعداد بیشتری مبتلا به آن هستند. نوع دوم آدنوکارسینوما است که در غدد ستونی شکل پوشش دهنده کانال رحم آغاز می‌شود. نوع سوم کارسینوم مختلط است، این حالت زمانی رخ می‌دهد که هر دو نوع سلول در بروز سرطان رحم نقش داشته باشند.
پس از تشخیص سرطان و مشخص شدن نوع آن، اولین گام اصلی برای شروع درمان این است که مشخص شود بیمار در کدام مرحله از سرطان قرار دارد تا پزشک بتواند درمان با بالاترین نتیجه بهبود را برای بیمار انجام دهد. هدف اصلی از مرحله‌بندی بررسی دقیق گسترش و انتقال سرطان به سایر اندام‌های بدن و غدد لنفاوی است. پنج مرحله برای سرطان گردن رحم تعریف شده که به این شرح است:
مرحله صفر یافتن سلول‌های پیش سرطانی است و احتمال بهبود فرد با روش‌های درمانی بسیار بالاست. مرحله یک سلول‌های سرطانی از بافت سطح دهانه رحم فراتر رفته و با عمق بیشتری رشد می‌کنند. در این مرحله امکان انتقال سرطان به غدد لنفاوی مجاور و رحم وجود دارد. در مرحله دوم سرطان رشد زیادی دارد، اما به جداره‌های لگن و بخش پایین واژن سرایت نکرده و ممکن است تنها غدد لنفاوی درگیر باشند. در مرحله سه این بیماری سلول‌های سرطانی به زیر واژن و جداره‌ی لگن رسیده و ممکن است لوله‌های انتقال دهنده ادرار را هم درگیر کرده باشند. مرحله چهارم مرحله پیشرفته سرطان است. در این مرحله غده‌های سرطانی پیشرفت کرده و ممکن است تا مثانه و راست روده هم پیشروی کرده و از لگن خارج شود. در موارد بسیار پیشرفته ممکن است استخوان‌ها، ریه‌ها و کبد فرد هم درگیر سلول‌های سرطانی شود.
راه‌های تشخیص سرطان دهانه رحم
تشخیص به موقع سرطان دهانه رحم به تعیین میزان گسترش و شناسایی دیگر اندام‌های درگیر کمک می‌کند و منجر به درمان موفقیت آمیز می‌گردد. زیرا بافت‌های پیش سرطان تنها در بخش کمی از دهانه رحم رشد کرده‌اند و درمان تاثیر و نتیجه بهتری نسبت به زمانی خواهد داشت که سرطان دیر تشخیص داده شده و پیشرفت چشمگیری داشته است. بنابراین با مشاهده علائم سرطان دهانه رحم پزشک می‌تواند به کمک انواع روش‌های تشخیص مرحله سرطان را مشخص کرده و برای درمان اقدام کند.
انجام آزمایش پاپ اسمیر
پس از اینکه نشانه های سرطان رحم مواجه شدید کافیست برای اطمینان تست پاپ اسمیر انجام دهید. انجام این آزمایش برای زنان بیست و پنج تا شصت و پنج سال ضروری است. نتایج این آزمایش چند حالت مختلف به همراه دارند. در صورتی که نتایج آزمایش طبیعی و جواب آن منفی باشد، جای نگرانی نیست و تنها باید مطابق با استانداردها انجام دوره‌ای (معمولا هر پنج سال یکبار) این آزمایش را فراموش نکنید. چنانچه جواب تست نشانه‌هایی از بافت نامناسب نشان دهد و فرد مشکوک به سرطان باشد لازم است آزمایش پاپ اسمیر سه الی شش ماه آینده مجددا انجام شود.
توجه داشته باشید، زنان بالا 65 سال که در گذشته بطور مرتب غربالگری دهانه رحم انجام داده‌اند نیاز به انجام تست پاپ اسمیر ندارند، مگراینکه پزشک تشخیص دهد در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. همچنین زنانی که رحم آنها تخلیه شده لازم نیست تست پاپ اسمیر انجام دهند، اما اگر در گذشته ضایعه پیش سرطان داشته‌اند یا به سرطان دهانه رحم مبتلا بودند، باید بطور مرتب پاپ اسمیر انجام دهند.
انجام آزمایش اچ‌پی‌وی
اگر در سه ماه بعدی نتایج پاپ اسمیر همچنان مشکوک بود، لازم است برای اطمینان بیمار تست اچ‌پی‌وی انجام دهد. این آزمایش مشخص می‌کند که فرد به کدایک از انواع ویروس HPV مبتلا است. همچنین به کمک این آزمایش پیش از اینکه این ناهنجاری سلول‌های این ناحیه حاد شوند، می‌توان هر بافت غیرعادی در دی‌ان‌آ سلول‌های دهانه رحم را تشخیص داد. در صورتیکه نتایج این آزمایش مثبت باشند، بهتر است بیمار کولپوسکوپی انجام دهید. این روش، راهکار خوبی برای تشخیص دقیق ناهنجاری‌های پیش سرطانی در ناحیه تناسلی بوده و به تشخیص به موقع سرطان کمک زیادی می‌کند.
کولپوسکوپی
در این روش تشخیص از کولپوسکوپ برای مشاهده‌ی گردن رحم استفاده می‌شود. این روش تشخیصی بسیار ساده و بدون درد میباشد که با دقت خوبی بافت‌های دهانه رحم را نمایش می‌دهد. در این مرحله در صورت تشخیص بافت‌های سرطانی پزشک برای نمونه‌برداری اقدام می‌کند.
معاینه لگن
در روش تشخیص پزشک با وارد کردن یک یا دو انگشت خود در واژن بیمار و همزمان اعمال فشار به بخش‌های پایینی شکم بیمار با دست دیگر به معینه لگنی می‌پردازد. این روش با هدف بررسی اندازه، شکل و وضعیت قرارگیری تخمدان‌ها و رحم انجام می‌شود.
سونوگرافی و آزمایش خون
سونوگرافی یکی از آزمایشاتی است که با هدف بررسی تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ انجام می‌شود و به کمک امواج صوتی تصویربرداری از اندام‌های داخلی بدن را انجام می‌دهد. این روش که به دو صورت شکمی و واژینال انجام می‌شود به پزشک در تشخیص بیماری کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک برای شمارش سلول‌های خونی به بررسی و تشخیص دقیق‌تر دست یابد.
درصد بهبود افراد مبتلا پس از تشخیص سرطان دهانه رحم چقدر است؟
میزان عمر افراد مبتلا به سرطان گردن رحم ارتباط مستقیمی با شناسایی علائم سرطان دهانه رحم و تشخیص زودهنگام این بیماری دارد. بطوریکه اگر سرطان در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، نود و دو درصد احتمال بقای پنج ساله برای فرد وجود دارد و اگر در مراحل پیشرفته مشخص شود، سیزده درصد این احتمال وجود دارد.
میزان بقای 5 ساله حاکی از آن است که چند درصد از زنان بعد از بهبود سرطان دهانه رحم مینیمم پنج سال زنده خواهند بود. براساس آمارهای اعلام شده میزان بقای 5 ساله برای تمامی افراد در مراحل مختلف سرطان دهانه رحم تقریبا 66 درصد است. بنابرای آشنایی با علائم سرطان دهانه رحم، انجام غربالگری منظم و مراجعه منظم به پزشک می‌تواند درصد زنده ماندن بیمار را بالا ببرد.
البته عوامل دیگری مانند نژاد، قومیت و سن نیز می‌توانند در میزان بقا نقش داشته باشند. برای زنان با پوست سفید مقدار بقای پنج ساله نزدیک به 71 درصد و برای زنان سیاه پوست 58 درصد میباشد. این در حالی است که براساس این معیار احتمال زنده ماندن زنان سفید پوست با سن کمتر از پنجاه سال معادل 78 درصد و زنان سیاهپوست 46 درصد است. باید خاطر نشان کرد که اطلاعات میزان بقای افراد مبتلا به سرطان رحم یک مقدار تقریبی است و براساس اطلاعات سالانه از تعداد مبتلایان به این نوع سرطان در آمریکا به دست آمده است.
این اطلاعات تنها به شما نشان می‌دهد که چه درصدی از مبتلایان به یک نوع و مرحله خاصی از سرطان چه مدت پس از تشخیص برای مدت مشخصی زنده مانده‌اند. اما این آمار اطلاعات دقیقی مبنی‌بر اینکه یک فرد دقیقا چقدر زندگی خواهد کرد، ارائه نمی‌دهد. اما می‌تواند به شما اطمینان دهد که در صورت موفق بودن درمان چقدر ممکن است شانس زندگی داشته باشید.
درمان سرطان دهانه رحم پس از مشاهده نشانه های سرطان دهانه رحم
تصمیم‌گیری در ارتباط با انتخاب بهترین روش درمان به مرحله سرطان، سن بیمار و شرایط سلامت جسمی بیمار بستگی دارد که تیم پزشکی متشکل از دکتر انکولوژی زنان، مختصص زنان و زایمان و پزشک جراح، با بررسی دقیق وضعیت بیمار بهترین روش درمان را اتخاذ می‌کنند. زمانی که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان آغاز شود، احتمال موفقیت بیمار زیاد است، درحالیکه اگر بیماری پیشرفت کرده باشد و در مرحله چهارم باشد امکان بهبود به میزان زیادی کاهش می‌یابد. با این حال پزشکان برای دریافت بهترین نتیجه ممکن است مجموعه‌ای از روش‌های درمانی که در ادامه معرفی می‌کنیم را پیشنهاد دهند.
جراحی سرطان دهانه رحم
در مرحله‌ای که سرطان گسترش نداشته و به دیگر بافت‌های بدن سرایت نکرده، جراحی می‌تواند یک روش درمان موفقیت آمیز باشد. روش‌های جراحی مختلفی مانند کرایوتراپی، جراحی کونیزاسیون، جراحی هیسترکتومی کامل و جراحی رادیکال وجود دارند که به تشخیص پزشک برای بیمار اعمال میشوند. بعد از جراحی ممکن است متخصص این تشخیص را دهد که همچنان برخی از سلول‌های سرطانی در بدن بیمار وجود دارند. در این مرحله ممکن است رادیوتراپی به عنوان یک درمان کمکی انجام شود. با اینکار نه تنها سلول‌های سرطانی باقی مانده نابود میشوند، بلکه خطر بازگشت سرطان نیز کاهش می‌یابد.
پرتو درمانی (رادیوتراپی) سرطان دهانه رحم
پرتو درمانی در حالت‌ها و مراحل مختلف سرطان دهانه رحم می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرید. یکی از موارد کاربرد این روش زمانی است که سلول‌های سرطانی به دیگر اندام‌های بدن منتقل شدند و جراحی به عنوان یک گزینه درمان کارساز نیست. در این شرایط جراحی تنها راه درمان نبوده و ممکن است یکی از روش‌های شیمی درمانی، پرتو درمانی یا هر دو روش بطور همزمان انتخاب شود. زمانی که پرتو درمانی در ناحیه لگن برای بیمار انجام می‌شود، ممکن است بیمار با عوارضی مثل حالت تهوع و اسهال، تحریک شدن مثانه، ناراحتی معده، تنگی واژن، قطع شدن چرخه پریودی و یائسگی زود هنگام روبرو شود که برخی از این تاثیرات می‌توانند تا آخر عمر همراه بیمار باشند.
شیمی درمانی سرطان دهانه رحم
یکی دیگر از روش‌های درمانه که پس از مشاهده نشانه های سرطان رحم و تشخیص مرحله بیماری انجام می‌شود، استفاده از داروهای شیمیایی است. این روش به شیمی درمانی شهرت دارد و به نابودی ساختار سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. در طول دوره شیمی درمانی بیمار با عوارض جانبی مثل اسهال و تهوع، ریزش مو، ضعف و خستگی، ناباروری و یائسگی زودرس درگیر خواهد شد که ممکن است تا آخر عمر در بدن بیمار این عواض دیده شود.
سخن پایانی
نشانه های سرطان دهانه رحم می‌توانند به‌طور پنهان و بدون علامت‌های واضح شروع شوند، اما اگر به‌موقع شناسایی نشوند، این بیماری می‌تواند به مراحل پیشرفته‌ای برسد که درمان آن بسیار پیچیده و زمان‌بر خواهد بود. خونریزی‌های غیرعادی، درد لگن، یا تغییرات در ترشحات واژن می‌توانند از نشانه‌های اولیه این بیماری خطرناک باشند که باید جدی گرفته شوند. به‌ویژه پس از یائسگی یا در دوران قاعدگی غیرعادی، هرگونه تغییر در بدن باید به دقت بررسی شود.
تصور کنید که این علائم به‌طور روزافزون تأثیر منفی بر زندگی شما بگذارند و در صورتی که به‌موقع تشخیص داده نشوند، خطرات جدی‌تری را به همراه داشته باشند. اگر هر یک از این نشانه‌ها را تجربه می‌کنید، وقت آن رسیده که به دکتر زنان متخصص سرطان رحم مراجعه کنید.
در کلینیک ما، با حضور متخصصان برجسته و به‌کارگیری روش‌های نوین تشخیص، شما می‌توانید به سرعت از وضعیت سلامت خود آگاه شوید و به روش‌های درمانی مناسب دست یابید. همین حالا برای مشاوره و معاینه وقت بگیرید تا در مراحل اولیه، از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنید. سلامت شما برای ما اولویت است.
