طول طبیعی و متوسط هر چرخه قاعدگی زنان 28 روز است، اما این عدد ثابت نبوده و در افراد مختلف می‌تواند کاملاً متفاوت باشد. پریودی نامنظم زمانی است که طول چرخه بیش از 35 روز باشد یا مدت‌زمان خونریزی در هر سیکل متفاوت باشد. این مشکل یا اولیگومنوره به دلایل مختلفی مانند تغییر در روش‌های جلوگیری از بارداری، استرس، تغییرات هورمونی در زمان یائسگی و تمرینات استقامتی، عدم تعادل هورمون‌ها و تغییر شرایط زندگی ایجاد شود. گاهی اوقات این مشکل کاملاً طبیعی است و مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند، اما گاهی اوقات نیز می‌تواند نشان‌دهنده یک مورد جدی باشد که نیاز به درمان پزشکی دارد. بخصوص اگر قبلاً پریود منظم داشته‌اید و الان دچار بی‌نظمی شده‌اید، احتمال بروز مشکل بیشتر است.
توصیه می‌شود هر دو مورد را با یک متخصص در میان بگذارید تا بعد از معاینه در صورت نیاز اقدامات درمانی انجام شود. در ادامه نیز با ما همراه باشید تا شما را در مورد همه جوانب آگاه کنیم.
فهرست مطالب
دلایل پریودی نامنظم چیست؟
در قاعدگی منظم، چرخه زن از یک الگوی قابل پیش‌بینی پیروی می‌کند. اما برخی موارد این نظم را به هم ریخته و احتمال قاعدگی نامنظم را افزایش می‌دهند که بیشتر مربوط به تولید هورمون‌های مورد نیاز برای پریودی هستند. دو هورمون مؤثر بر قاعدگی استروژن و پروژسترون می‌باشند. این‌ها هورمون‌هایی هستند که چرخه را تنظیم می‌کنند. بنابراین اگر به هر دلیل دچار عدم تعادل شوند می‌توانند بر قاعدگی تأثیر گذاشته و باعث پریودی نامنظم شوند. مهم‌ترین مسائلی که می‌توانند این تغییرات هورمونی را ایجاد کنند، عبارت‌اند از:
شرایط و سن فرد
تغییرات چرخه زندگی شامل بلوغ، یائسگی، بارداری و زایمان و شیردهی و حتی شرایط روحی و عاطفی فرد به شدت بر تعادل هورمونی تأثیر می‌گذارند و این شرایط می‌توانند عامل اصلی باشند.
دوران بلوغ
در دوران بلوغ، تغییرات زیادی در هورمون‌های بدن ایجاد می‌شود که استروژن و پروژسترون را نیز شامل خواهد شد. ممکن است چند سال طول بکشد تا این دو هورمون به تعادل برسند. در این مدت بروز این مشکل کاملا عادی است و درمان خاصی ندارد. تنها باید کمی صبور باشید. البته سبک زندگی مانند داشتن ورزش منظم و تغذیه خوب می‌تواند سرعت رسیدن به تعادل هورمون‌ها را افزایش دهد.
دوران یائسگی
قبل از یائسگی نیز، زنان معمولاً این مشکل را تجربه می‌کنند و ممکن است مقدار خون ریخته شده در هر بار پریودی کاملاً متفاوت باشد. یائسگی به معنی پایان سال‌های باروری یک خانم است که از حدود 45 سالگی شروع می‌شود و کم‌کم تغییراتی در میزان خونریزی پریودی و شرایط آن به وجود می‌آید تا نهایتاً سیکل قاعدگی برای همیشه به پایان می‌رسد.
دوران بارداری و شیردهی
در دوران بارداری نیز قاعدگی متوقف می‌شود و بیشتر خانم‌ها در دوران شیردهی هم پریود نمی‌شوند یا پریودهای نامنظم دارند.
استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری
روش‌های پیشگیری از بارداری معمولاً بر اساس تأثیر بر هورمون‌های زنانه کار می‌کنند که می‌توانند باعث پریودی نامنظم شوند. مثلاً وجود یک دستگاه داخل رحمی (IUD) ممکن است باعث خونریزی شدید شود، درحالی‌که مصرف قرص ضدبارداری می‌تواند باعث لکه بینی بین دوره‌ها گردد یا پریود را به تأخیر بیندازد.
سایر تغییراتی که می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند، عبارت‌اند از:
• کاهش شدید وزن
• افزایش شدید وزن
• استرس عاطفی
• اختلال در خوردن، مثل پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی
• ورزش استقامتی سنگین مانند دوی ماراتن
علائم پریودی نامنظم چیست؟
همان‌طور که قبلاً هم گفتیم یک چرخه قاعدگی به‌صورت متوسط 28 روز طول می‌کشد، اما بسته به فرد این زمان ممکن است از 24 روز تا 35 روز متفاوت باشد. بیشتر زنان در طول هر سال 11 تا 13 دوره قاعدگی را تجربه می‌کنند. خونریزی نیز معمولاً حدود 5 روز طول می‌کشد، اما برای افراد مختلف ممکن است از 2 تا 7 روز متفاوت باشد. وقتی قاعدگی برای اولین بار شروع می‌شود، ایجاد یک چرخه منظم ممکن است تا 2 سال طول بکشد. اما بعد از بلوغ، قاعدگی بیشتر خانم‌ها منظم است. مدت‌زمان بین هر دوره نیز مشابه است. بااین‌حال، برای برخی از زنان، زمان بین دو پریود و تعداد روزهای جریان خون به‌طور قابل توجهی متفاوت است.
علامت اصلی قاعدگی نامنظم این است که چرخه بیش از 35 روز طول بکشد یا تعداد روزهای پریودی متفاوت باشد. برخی افراد تنها یکی از علائم را دارند و برخی هردو را با هم تجربه می‌کنند. اگر تغییراتی در جریان خون ایجاد شود یا لخته‌هایی با قطر بیش از 2.5 سانتی‌متر ظاهر شوند.
مشکلات جدی پریودی نامنظم چیست؟
پریودهای نامنظم گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل سلامتی جدی برای شما باشد و برخی از این موارد می‌تواند منجر به مشکلات بعدی مانند اختلالات باروری شود. برخی از این مشکلات عبارتند از:
سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نوعی بیماری است که در آن تعدادی کیسه‌های کوچک و پر از مایعات، معروف به کیست در تخمدان ایجاد می‌شوند. خانم‌های مبتلا به این بیماری اگر به دنبال کنترل آن نباشند به درستی تخمک‌گذاری نمی‌کنند و ممکن است هر ماه نتوانند تخمک قابل باروری آزاد کنند. علائم این بیماری شامل پریودی نامنظم، چاقی، آکنه و رشد موهای زائد است.
اختلالات غده تیروئید
اختلال تیروئید یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند باعث پریود نامنظم شود. غده تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر متابولیسم بدن و چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارد.
سرطان دهانه رحم و آندومتر
سرطان رحم یا دهانه رحم نیز می‌تواند باعث خونریزی‌های غیرمعمول شود.
آندومتریوز وضعیتی است که در آن سلول‌هایی که به طور معمول در داخل رحم یافت می‌شوند، در خارج از آن رشد می‌کنند. رشد سلولی درگیر در آندومتریوز سرطانی نیست. همچنین ممکن است هیچ علائمی مشاهده نشود، اما می‌تواند دردناک باشد و منجر به مشکلاتی مانند پریودی نامنظم شود. اگر خون آزاد شده در بافت اطراف گیر کند نیز می‌تواند به بافت آسیب برساند و باعث درد شدید، قاعدگی نامنظم و ناباروری شود.
بیماری‌های التهابی لگن
بیماری التهابی لگن (PID) یک نوع عفونت است که در سیستم تولید مثل زنان ایجاد می‌شود. در میان زنان، شایع‌ترین و جدی‌ترین نوع این عارضه جدای از ایدز، عفونت‌های مقاربتی (STIs) است. اگر این عفونت‌ها زود تشخیص داده شود، می‌توان آن را با آنتی‌بیوتیک درمان کرد. اما درصورتی‌که درمان نشده و گسترش پیدا کنند، می‌تواند به لوله‌های رحمی آسیب برساند و منجر به درد مزمن یا طولانی‌مدت شود.
درمان‌های خانگی
اگر بعد از معاینه توسط متخصص و انجام آزمایشات لازم مشخص شد که مشکل خاصی ندارید می‌توانید با حفظ یک سبک زندگی سالم پریودهای خود را منظم‌تر کنید. برخی از عادت‌های خوب برای تنظیم پریودی عبارت‌اند از:
• ورزش منظم برای حفظ وزن سالم
• کاهش استرس با روش‌های مختلف
• پیروی از یک رژیم غذایی سالم
گفته می‌شود که برخی از داروهای گیاهی مانند کوهوش سیاه، گیاه شاه توت، ریشه شیرین‌بیان و زردچوبه نیز می‌توانند مفید باشند، اما تحقیقات اثربخشی آن‌ها را تأیید نکرده است و ممکن است عوارضی به همراه داشته باشند. بنابراین در صورت تمایل به مصرف آن‌ها بهتر است ابتدا با پزشک خود صحبت کنید.
درمان‌های پزشکی
اگر پزشک بعد از انجام معاینات به شما بگوید که علت خاصی برای این مشکل شما وجود ندارد و طبیعی است، شما می‌توانید با پیروی از یک سبک زندگی صحیح تا حدودی آن را منظم کنید. اما درصورتی‌که علت یک بیماری یا عارضه جدی باشد حتماً باید تحت نظر متخصص درمان شوید تا دچار عوارض بعدی مانند ناباروری نگردید. درمان پزشکی به علت پریودی نامنظم بستگی دارد که در ادامه آن‌ها را شرح می‌دهیم:
بلوغ و یائسگی
قاعدگی‌های نامنظمی که در دوران بلوغ یا با نزدیک شدن به یائسگی زن اتفاق می‌افتد، معمولاً نیازی به درمان ندارند.
استفاده از روش‌های کنترل بارداری
اگر این مشکل به دلیل استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری باشد و چندین ماه ادامه داشته باشد، باید آن را با پزشکتان در میان بگذارید تا در صورت نیاز از یک روش جایگزین استفاده نمایید.
PCOS و چاقی
در موارد PCOS و اضافه‌وزن یا چاقی، کاهش وزن می‌تواند به ثبات قاعدگی کمک کند. زیرا با وزن کمتر بدن نیازی به تولید انسولین زیاد ندارد. در نتیجه منجر به کاهش سطح تستوسترون (هورمون مردانه) و احتمال تخمک‌گذاری بیشتر می‌شود.
مشکلات تیروئید
معمولاً برای درمان اختلالات مربوط به تیروئید از دارو، ید درمانی رادیواکتیو یا جراحی استفاده می‌شود که به شدت بیماری بستگی دارد.
استرس و اختلالات خوردن
اگر استرس عاطفی، اختلال در غذا خوردن یا کاهش وزن ناگهانی باعث پریودهای نامنظم شده باشد، روان‌درمانی و ملاقات یک مشاور می‌تواند به شما کمک کند. همچنین استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا، تفریح، انجام سرگرمی‌های موردعلاقه و … می‌توانند کمک‌کننده باشند.
بارداری
پریودهای نامنظم می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی در باروری باشد که البته نباید نگران باشید و همیشه این‌طور نیست. زیرا تخمک‌گذاری می‌تواند حتی با وجود پریودهای نامنظم نیز اتفاق بیفتد. اما به دلیل نامنظم بودن ممکن است تشخیص زمان تخمک‌گذاری برای اقدام جهت بارداری دشوار باشد. معمولاً افرادی که دارای پریودی نامنظم هستند باید به‌صورت منظم رابطه داشته باشند تا زودتر موفق به بارداری شوند. همچنین می‌توانید از موارد زیر برای تشخیص زمان تخمک‌گذاری استفاده کنید:
• زمان شروع و پایان هر پریودی را در یک تقویم علامت‌گذاری کنید تا بعد از چند ماه به یک الگوی مشخص برسید.
• با نزدیک شدن تخمک‌گذاری، مخاط دهانه رحم زیاد، لغزنده، شفاف و ارتجاعی می‌شود. بنابراین می‌توانید با بررسی تغییرات مخاط دهانه رحم زمان تقریبی تخمک‌گذاری را مشخص کنید.
• هر روز دمای بدن خود را چک کنید و زمان افزایش آن را یادداشت کنید. افزایش دما می‌تواند نشان‌دهنده نزدیک شدن به تخمک‌گذاری باشد.
اگر پریودهای نامنظم به مشکلات باروری مرتبط باشد، این سوابق به پزشک کمک می‌کند تا به تشخیص دقیق‌تری برسد و درمان بهتری برایتان انجام شود.
سخن پایانی
پریودی نامنظم در بسیاری از موارد امری طبیعی است و اصلاً جای نگرانی ندارد و گاهی تنها به دلیل تغییر موقتی شرایط یا پیروی از یک سبک نادرست زندگی رخ می‌دهد که قابل رفع است. اما این مشکل بخصوص در افرادی که قبلاً پریودی منظم داشته‌اند می‌تواند علامتی از یک بیماری جدی نیز باشد. بنابراین توصیه می‌شود خانم‌ها در سنین باروری حتماً معاینات دوره‌ای را نزد یک متخصص زنان معتمد و باتجربه داشته باشند و همه موارد ازجمله تغییرات در نظم پریودی را با پزشکشان در میان بگذارند تا در صورت بروز هر نوع عارضه‌ای تشخیص و درمان به‌موقع انجام شود. زیرا بسیاری از بیماری‌های زنان اگر به‌موقع و درست تشخیص داده شوند به‌راحتی قابل درمان هستند، اما در صورت بی‌توجهی و عدم درمان می‌توانند مشکل‌آفرین شوند
